ประวัติหมู่บ้าน

ประวัติความเป็นมา

          
         บ้านข่อย   เป็นหมู่บ้านที่เก่าแก่ที่สุดในตำบลหนองหิน เดิมบ้านข่อยเรียกกันว่า  เมืองคอย  ในสมัยนั้นโดยสันนิฐานว่าตั้งชื่อตามลักษณะที่นายพรานนั่งคอยยิงไก่แก้วแต่เมื่อไก่ถูกยิง ยังไม่ตายได้รับบาทเจ็บหนีไปทางทิศตะวันออก และร่องรอยที่ไก่เดินไป จึงเกิดเป็นร่องน้ำธรรมชาติในปัจจุบันที่เรียกว่า  ลำห้วยไส้ไก่  ซึ่งอยู่ห่างจากบ้านข่อยปัจจุบันทางทิศเหนือประมาณ  2  กิโลเมตร  เมืองคอยในสมัยนั้นเป็นเมืองที่เจริญรุ่งเรืองมาก  ซึ่งอยู่ในความปกครองของขอมที่กำลังเรืองอำนาจ  ภายหลังเกิดความแห้งแล้งข้าวปลาก็หายากเพราะฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล  ประชาชนเกิดความหิวโหยจึงมีการลักขโมยขึ้น มีการจี้ปล้น ฆ่าฟันกันไม่เว้นแต่ละวันเป็นสาเหตุให้เจ้าเมืองอื่นๆมีความกระด้างกระเดื่อง และเมืองที่เข้มแข้งกว่าก็ฉวยโอกาสเข้าทำสงคราม สมัยนั้นเรียกว่า  เสิกฮ่อ  หรือ  ศึกฮ่อ  ซึ่งหมายถึง การทำสงครามแบบกะทันหัน (คำว่าฮ่อ ตามภาษาอีสาน แปลว่า  รีบ)  เมื่อมีสงครามเกิดขึ้นในเมืองคอยทำให้ผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมากประกอบกับความแห้งแล้งและหิวโหย  ผู้คนบางส่วนที่ต้องการความสงบและมีความเป้นอยู่ที่ดีขึ้น จึงได้อพยพจากเมืองคอยไปตั้งถิ่นฐานที่อื่นเป็นจำนวนมาก  แต่อีกบางส่วนที่ยังหวงทรัพย์สินไร่นาที่ตัวเองเคยบุกเบิกจึงย้ายไปไมไกลนัก  คือออกไปทางทิศตะวันออกของเมืองคอย ไปตั้งถิ่นฐานที่ ดงจะแอ่ง ห่างจากเมืองคอยประมาณ 2-3 กิโลเมตร พร้อมสร้างหมู่บ้านขึ้นใหม่เพื่อใช้ในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาด้วย จึงได้ตั้งบ้านอยู่ดงจะแอ่งประมาณ 50-70 ปีก็ต้องได้ย้ายหนีจากดงจะแอ่งอีก เนื่องจากเกิดโรค บักห่าง หรือโรคฝีดาษปัจจุบัน  ซึ่งทำให้ผู้คนล้มตายอีกไม่น้อย  ประกอบกับเกิดฤดูแล้งมีไฟไหม้ป่าและบ้านเรือนทรัพย์สินเสียหายเป็นจำนวนมาก  จึงได้ย้ายบ้านลงทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของดงจะแอ่น แต่อยู่คนละฟากคลองน้ำกับเมืองคอย  ซึ่งแต่เดิมนั้นมีคลองน้ำที่ไหลจากที่อื่นลงมายัง  หนองเมืองคอย  อันเป็นสายน้ำที่เปรียบเสมือนสายเลือดสำคัญของคนเมืองคอยในสมัยนั้น  และในหนองน้ำแห่งนี้จึงมีศาลตั้งอยู่ 2 ศาลในกลางหนองเรียกว่า  ศาลสูง และ ศาลต่ำ  พร้อมทั้งเสาหลักเมืองด้วย ซึ่งปัจจุบันยังมีเหลืออยู่ ชาวบ้านเรียกว่า ดอนแก้ว และยังเคารพนับถือมาตราบเท่าทุกวันนี้  เมืองคอย พอนานเข้าก็เรียกเพี้ยนมาเป็น เมืองข่อย  จนมาเป็น บ้านข่อย  ในปัจจุบัน